Kryzys kadrowy lekarzy i najbardziej deficytowe specjalizacje

Braki kadrowe w polskiej służbie zdrowia to narastający od lat problem. Bezpośrednio przekłada się on na jakość opieki zdrowotnej. W tym artykule przyjrzymy się głównym przyczynom tego zjawiska oraz specjalizacjom, w których deficyt lekarzy jest najbardziej odczuwalny.

Dlaczego w Polsce brakuje lekarzy?

Deficyt wielu specjalistów to złożone zjawisko. Składa się na nie kilka kluczowych czynników.

Starzenie się społeczeństwa i lekarzy

Mamy do czynienia z niekorzystną strukturą wiekową personelu – więcej osób odchodzi na emeryturę niż rozpoczyna karierę medyczną. Ok. 19% lekarzy w Medycznej Bazie Danych FarmaProm jest w wieku emerytalnym. Jednocześnie rośnie liczba osób starszych, które wymagają częstszej i bardziej skomplikowanej opieki medycznej. W 2023 roku grupa osób w wieku 65 lat i więcej zwiększyła się o 197 tys. osób do wielkości ponad 7,5 mln (w porównaniu do roku poprzedniego). Tym samym zwiększa się zapotrzebowanie na lekarzy, zwłaszcza specjalistów geriatrii, onkologii czy chorób przewlekłych.

Niewystarczająca liczba absolwentów kierunków medycznych

Chociaż liczba miejsc na studiach medycznych w Polsce wzrasta, nadal nie jest ona wystarczająca, aby zaspokoić rosnące zapotrzebowanie na lekarzy. Proces kształcenia lekarzy jest długi i kosztowny, co sprawia, że podaż nowych specjalistów nie nadąża za potrzebami rynku. Dodatkowo 29 września 2023 r. zostało podpisane rozporządzenie dotyczące zmian standardów kształcenia przygotowującego do wykonywania m.in. zawodu lekarza. Nowe wymogi mogą wpłynąć na liczbę otwieranych kierunków medycznych.

Migracja lekarzy za granicę

Czynniki, które najczęściej wpływają na decyzję o wyjeździe to: organizacja systemu opieki zdrowotnej, sytuacja społeczno-polityczna w naszym kraju i wysokość wynagrodzeń. W czołówce docelowych krajów emigracji lekarzy pozostają Niemcy. Zainteresowaniem cieszą się także kraje skandynawskie, szczególnie Norwegia i Szwecja.

Wypalenie zawodowe i warunki pracy

Kolejnym kluczowym czynnikiem jest wypalenie zawodowe, które dotyka coraz większej liczby lekarzy. Szybkie tempo pracy, presja związana z podejmowaniem decyzji, przewlekły stres, brak odpowiedniego wsparcia psychologicznego, nadgodziny i długie dyżury prowadzą do tego, że wielu lekarzy rezygnuje z zawodu lub przechodzi na wcześniejszą emeryturę. Według badań Fundacji Nie Widać Po Mnie przeprowadzonych w 2022 r. aż 50% lekarzy zmaga się z tym problemem.

Braki w kluczowych specjalizacjach lekarskich w Polsce

W Dzienniku Ustaw znajdziemy rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie określenia priorytetowych dziedzin medycyny, czyli uznawanych przez Ministerstwo Zdrowia za najbardziej deficytowe i wymagające uzupełnienia niedoborów kadrowych. Są to:

• anestezjologia i intensywna terapia 4 840 / 3 919
• chirurgia dziecięca 1 027 / 690
• chirurgia ogólna 8 854 / 5 527
• chirurgia onkologiczna 1 162 / 542
• choroby wewnętrzne 32 588 / 13 055
• choroby zakaźne 1 162 / 633
• geriatria 646 / 248
• hematologia 769 / 560
• kardiologia dziecięca 271 / 175
• medycyna paliatywna 1 441 / 559
• medycyna ratunkowa 1 663 / 690
• medycyna rodzinna 17 755 / 13 357
• neonatologia 1 920 / 1 365
• neurologia 4 729 / 4 298
• neurologia dziecięca 573 / 335
• onkologia i hematologia dziecięca 25 / 146
• onkologia kliniczna 1 524 / 1 225
• patomorfologia 362 / 219
• pediatria 16 139 / 9 996
• psychiatria 5 589 / 5 309
• psychiatria dzieci i młodzieży 670 / 358
• radioterapia onkologiczna 866 / 575

Dane, które znajdują się przy każdej ze specjalizacji, oznaczają liczbę lekarzy o specjalizacji wyuczonej / wykonywanej lub wg FarmaProm (stan na 10.2024). Uznajemy, że w ramach Specjalizacji wg FarmaProm lekarz udziela najwięcej świadczeń. Dzięki temu uzyskujemy wyodrębnioną grupę specjalistów węższą o około 40%, co wpływa na podejmowanie bardziej zoptymalizowanych i efektywnych działań strategicznych.

Zgodnie z powyższymi danymi, specjalizacje o najmniejszej liczbie lekarzy to onkologia i hematologia dziecięca, kardiologia dziecięca i patomorfologia. Aktualne dane o liczbie specjalistów w Polsce znajdziecie na naszej Mapie Lekarzy i Aptek.

Niepokojąca sytuacja związana z brakami kadrowymi wśród lekarzy to jeden z powodów wzrostu znaczenia opieki farmaceutycznej, poszerzenia kompetencji farmaceutów oraz zakresu usług dostępnych w aptekach. Więcej na ten temat przeczytacie w tym artykule.

Źródła:
https://www.nik.gov.pl/aktualnosci/zasoby-kadry-medycznej-2023-1.html
https://businessinsider.com.pl/wiadomosci/alarmujace-dane-dotyczace-dzieci-w-polsce-przejaw-demograficznych-zmian/2cnk01h
https://cowzdrowiu.pl/aktualnosci/post/co-dziesiaty-lekarz-chce-emigrowac-ale-dopiero-po-specjalizacji
https://niewidacpomnie.org/2023/09/14/wypalenie-zawodowe-medykow-niepokojace-zjawisko-czy-juz-epidemia-wsrod-lekarzy-pielegniarek-i-ratownikow-medycznych/
https://dziennikustaw.gov.pl/D2024000079101.pdf