Opieka farmaceutyczna w Polsce
Farmaceuci odgrywają coraz większą rolę w polskim systemie ochrony zdrowia. Apteka staje się miejscem, w którym pacjenci mogą liczyć na wsparcie w zakresie profilaktyki zdrowotnej, diagnostyki i specjalistycznych porad. Jak zmienia się zakres kompetencji tej grupy zawodowej oraz w jaki sposób nowe technologie mogą ułatwiać jej pracę?
Dawniej farmaceuci byli postrzegani jako sprzedawcy – osoby, od których kupisz leki i otrzymasz informacje na temat ich stosowania. Dziś ich zakres obowiązków jest znacznie szerszy. Poszerza się także świadomość społeczna. Wszystko to powoduje zmiany w zakresie opieki farmaceutycznej.
Szczepienia w aptekach
Przełomowym momentem w rozwoju opieki farmaceutycznej był rok 2021 i wprowadzenie możliwości wykonywania szczepień w aptekach. Takie prawo po raz pierwszy zostało ustanowione w czasie epidemii COVID-19.
Obecnie w całości lub częściowo finansowane ze środków publicznych mogą być szczepienia przeciwko:
- COVID-19 (dla osób po ukończeniu 18. roku życia).
- Grypie (dla pacjentów po ukończeniu 65. roku życia).
- Pneumokokom (dla osób po ukończeniu 65. roku życia).
Pozostałe osoby mogą skorzystać z powyższych szczepień na zasadach komercyjnych. Należy pamiętać, że dzieci i młodzież do 18 lat mogą być szczepieni tylko w placówkach POZ.
Szczepionki przeciwko grypie i pneumokokom wydawane są tylko na podstawie recepty, a przeciw COVID-19 są dostępne bez recepty, ale ze skierowaniem, które można otrzymać automatycznie w Internetowym Koncie Pacjenta. Tych ostatnich obecnie brakuje, choć Ministerstwo Zdrowia zapewnia, że będą ponownie dostępne. W tym sezonie infekcyjnym pojawiła się w aptekach także pełnopłatna szczepionka na receptę przeciw COVID-19 firmy Pfizer. Jej cena to ponad 400 zł.
Recepty farmaceutyczne są pełnopłatne, co stanowi pewne utrudnienie (jeśli ktoś chce skorzystać z refundacji i tak musi udać się wcześniej do lekarza). Obecnie trwają pracę nad zmianą przepisów i usprawnieniem tej procedury.
Farmaceuta, który wykonuje szczepienia, musi ukończyć kurs kwalifikacyjny organizowany przez Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego. Warunkiem, by do niego przystąpić, jest posiadanie co najmniej 12-miesięcznego stażu pracy w pełnym wymiarze godzinowym. Apteka musi także spełniać specjalne wymagania lokalowe, określone w kilku dokumentach prawnych.
Na stronie https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/zaszczep-sie-w-aptece znajduje się wyszukiwarka aptek, które mają podpisaną umowę na wykonywanie szczepień.
Kompleksowa opieka nad pacjentami
Każdy magister farmacji może przeprowadzać przeglądy lekowe. Polegają one na pozyskaniu od pacjenta informacji o jego farmakoterapii i ich analizie. Pozwala to na ocenę efektywności sposobu stosowania leków. Wyłapanie nieprawidłowości przyczynia się do eliminacji niebezpiecznych interakcji, skutków ubocznych i poprawy skuteczności terapii.
System zdrowotny w Polsce jest przeciążony, dlatego coraz częściej spotykamy się z przesuwaniem wybranych kompetencji lekarskich na inne grupy zawodowe, w tym farmaceutów. To trend widoczny od lat w krajach wysoko rozwiniętych, który teraz staje się rzeczywistością również u nas. W efekcie farmaceuci przestają być wyłącznie specjalistami w zakresie wydawania leków, a ich kompetencje rozszerzają się na nowe obszary, takie jak szczepienia, badania przesiewowe, przeglądy lekowe i wystawianie recept – komentuje Marek Reimann, farmaceuta, obecnie Project Manager w firmie Pharmedio.
Farmaceucie przysługuje również prawo do wydania recepty farmaceutycznej. Jest ona pełnopłatna i nie może być wystawiona na leki, które zawierają środki odurzające lub substancje psychotropowe.
Coraz częściej w aptece można zmierzyć ciśnienie i skonsultować wyniki. Farmaceuci angażują się również w programy profilaktyczne dotyczące m.in ckurzycy (test stężenia glukozy we krwi) czy monitorowania poziomu cholesterolu (kontrola panelu lipidowego). Uzyskali także prawo do wykonywania innych szybkich, przesiewowych badań diagnostycznych (po odbyciu kursu i uzyskaniu certyfikatu z CMKP, jak w przypadku szczepień). Z pełną listą dostępnych w aptekach badań można zapoznać się w rozporządzeniu.
Poszerzenie naszej roli to duży krok naprzód, ale wymaga też zmian w sposobie pracy. Nabycie nowych umiejętności, takich jak prowadzenie konsultacji czy przeprowadzanie badań diagnostycznych, to proces, który wymaga czasu i odpowiedniego szkolenia. Co ciekawe, dzieje się to w momencie, gdy liczba farmaceutów w Polsce maleje, a Ci, którzy pozostają w zawodzie, są coraz bardziej przeciążeni obowiązkami. Z jednej strony, wymagania stale rosną, z drugiej – zasoby kadrowe są coraz bardziej ograniczone, co tylko pogłębia problem – mówi farmaceuta.
Technologia ułatwiająca pracę farmaceutów
Zwiększenie odpowiedzialności i zakresu działań farmaceutów idzie w parze z rosnącą potrzebą wsparcia technologicznego, które usprawni codzienną pracę.
Technologie mogą wesprzeć część opisanych wcześniej wyzwań. Jako entuzjasta nowych rozwiązań w farmacji, dostrzegam ich potencjał w uwalnianiu czasu farmaceutów na bardziej zaawansowane usługi. Automatyzacja procesów, takich jak wydawanie leków czy zarządzanie zamówieniami, pozwala skupić się na tym, co wymaga wiedzy eksperckiej i kontaktu z pacjentem – komentuje Reimann.
Nowoczesne systemy dla aptek ułatwiają zarządzanie zamówieniami i kontaktem z hurtowniami i producentami farmaceutycznymi. Rozwiązanie FarmaProm, jakim jest Platforma dla Aptek, pozwala sieciom aptecznym na:
- zoptymalizowany i przejrzysty proces realizacji zamówień,
- analizę stanów magazynowych, sprzedaży, zakupów,
- możliwość tworzenia akcji promocyjnych dla swoich aptek,
- realizację zamówień aptecznych w hurtowniach farmaceutycznych.
Dzięki optymalizacji procesu składania zamówień, farmaceuci mogą szybko zadbać o dobre zatowarowanie apteki i poświęcić więcej czasu na opiekę farmaceutyczną i doradztwo pacjentom.
Podsumowując, rola farmaceutów w systemie opieki zdrowotnej wciąż się rozwija. Nowoczesne technologie pozwalają na optymalizację pracy i koncentrację na potrzebach pacjentów. Ci z kolei coraz chętniej szukają porad w aptece i korzystają z szerokiej wiedzy farmaceutów.
Źródła:
https://ptmr.info.pl/szczepienia-realizowane-przez-farmaceutow/
https://sip.lex.pl/akty-prawne/dzu-dziennik-ustaw/prawo-farmaceutyczne-16915922
https://mgr.farm/aktualnosci/jak-uruchomic-lub-reaktywowac-punkt-szczepien-w-aptece/
https://ptmr.info.pl/przeglady-lekowe/
https://www.gov.pl/web/zdrowie/recepta-farmaceutyczna
https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/szczepienia-przeciw-grypie-covid-19-i-pneumokokom-co-warto-wiedziec,8517.html